Als gevolg van verstrengde maatregelen het jaar voordien, begon 2021 met verkeer dat nog ver onder het niveau lag van het laatste coronavrije jaar 2019. In de lente kwam er verkeer bij, maar de zomer was weer rustiger op de snelwegen. Na versoepelingen in het coronabeleid piekte het verkeer plots in de herfst, maar de vijfde coronagolf maakte daar weer komaf mee. Zie de grafiek van de verkeersprestatie in de coronajaren onderaan deze pagina.
Record vrachtverkeer
Hoewel in 2021 het verkeer op geen enkel moment het niveau van 2019 haalde, kwam er wel auto- en vooral vrachtverkeer bij, zeker vanaf maart. De groei van het autoverkeer bleef beperkt, maar het vrachtverkeer boomde: er rijdt nu meer vrachtverkeer dan ooit tevoren. Het aantal snelwegen met een aandeel vrachtverkeer van 20% of meer steeg aanzienlijk. Dat hoge aandeel was er op bijna de hele Antwerpse Ring (R1 en R2), de E313, de E34 (oost en west), de E19-Noord, de E17 en de E40 van Jabbeke tot de Franse grens.
Minder lange files, avondspits pak zwaarder
Dat het verkeer ook in het tweede coronajaar nog niet volledig terug was, maakt dat er ook nog altijd minder file was. Terwijl in 2019 de gemiddelde ochtendspits 155 km file telde en die in de avond 119 km, waren in 2021 beide spitsen duidelijk aan mekaar gewaagd: 86 km ochtendfile en 88 km avondfile.
Als we kijken naar de filezwaarte (dat is het product van de filelengte en de fileduur) lagen de cijfers zowel in de ochtend als in de avond hoger dan in 2020. Opvallend: de ochtendfiles werden 27% zwaarder, de avondfiles maar liefst 61% zwaarder. Bekeken op langere termijn, ten opzichte van 2012, zien we voor de ochtendspits een afname van 23% en een sterke toename van 39% voor de avond.
Pieken in september en oktober
De maand oktober was goed voor negen van de tien dagen met de langste files. Dat veel coronamaatregelen in de herfst versoepeld werden en dat er toen zware avondspitsen waren met veel ongevallen, deed de filedruk in september en oktober zelfs pieken tot boven het niveau van voor de pandemie.
Nuances naargelang locatie en spits
De impact van corona op het verkeer varieert naargelang de snelweg en het tijdstip. Enkele voorbeelden:
- Op de Antwerpse binnenring R1 werden de spitsen in 2021 een pak zwaarder, zowel ’s ochtends als ’s avonds. De plek waar de files het langst bleven staan op de Antwerpse snelwegen is tijdens coronajaren verschoven van Antwerpen-Oost naar de Kennedytunnel, onder meer door hinder bij de naburige Oosterweelwerf. In de Antwerpse Kempen was er in 2021 nagenoeg geen spoor meer van de structurele file op de E34 richting Ranst van voorheen.
- Terwijl de files op E40 tussen Luik en Brussel vroeger vooral de ochtendspits kleurden, voelden de pendelaars daar in 2021 amper nog een verschil tussen ochtend en avond. Dat was het effect van een werf verderop op de Brusselse Ring in Zaventem.
- In de Gentse regio steeg de fileduur op de E17 tussen Kortrijk en Antwerpen dan weer door renovatiewerk aan het viaduct van Gentbrugge.
Antwerpse Ring het drukst
De meest filegevoelige plekken lagen sowieso op snelwegen waar het verkeer moest vertragen voor werven, al bleef het drukste wegsegment traditiegetrouw de zone tussen Berchem en Antwerpen-Oost op de R1: goed voor 125 000 auto’s en vrachtwagens per werkdag. Dat zijn er wel nog 14 000 minder dan voor corona.
De meeste verzadigde snelwegzones waren het zuidelijke deel van de Antwerpse Ring R1, het noordelijke deel van de Brusselse Ring R0 en de E313 tussen Antwerpen en Wommelgem.