Het Agentschap Wegen en Verkeer trekt voluit de kaart van tunnelonderhoud en tunnelrenovatie. Alleen al in 2024 zijn er werkzaamheden in maar liefst zes Vlaamse snelwegtunnels, waarvan vier totaalrenovaties die gestart zijn of volop in voorbereiding zijn. Die grote projecten sluiten aan bij de vele ingrepen waarmee het agentschap de voorbije jaren al werkte aan meer tunnelveiligheid. Een overzicht.
Vlaanderen telt 22 grote tunnels, waarvan er 6 op het trans-Europese vervoersnetwerk (TEN-V) liggen. Aandacht voor tunnelveiligheid wordt steeds belangrijker in het licht van almaar drukker (en zwaarder) verkeer. Elke dag rijden gemiddeld 478.000 voertuigen door de Vlaamse tunnels, waarvan heel wat zwaar internationaal vrachtverkeer. De meeste tunnels zijn gebouwd in de jaren ’60 en ’70. Gezien de stijgende hoeveelheid verkeer en de nieuwste eisen op het vlak van veiligheid, technologie en duurzaamheid, dringen renovatiewerken en aanpassingen zich op.
Start totaalrenovatie van vier snelwegtunnels
In twee snelwegtunnels start dit jaar de volledige renovatie of werd de renovatie eerder al opgestart. De Beverentunnel op de R2 in de Antwerpse haven krijgt een totaalrenovatie vanaf de zomer. In de Leonardtunnel op de Brusselse ring R0 zijn de werkzaamheden voor de totaalrenovatie al een poosje aan de gang. Voor de Vierarmentunnel op de R0 en de Rupeltunnel op de A12 zijn de totaalrenovaties gepland en worden voorbereidende studies opgestart.
Naast de totaalrenovaties wordt dit jaar ook in de Craeybeckxtunnel op de E19 gewerkt met de vernieuwing van de ventilatie en de laag- en hoogspanning. Net als de Rupeltunnel krijgt ook de Craeybeckxtunnel ledverlichting. Het dienstgebouw van de Zelzatetunnel op de E34 wordt gerenoveerd. Er komt een calamiteitendoorgang in de Vierarmentunnel, waardoor hulpdiensten bij incidenten veilig tot in de andere rijwegkoker kunnen rijden. In totaal gaat het voor 2024 over een investering van 106 miljoen euro.
In alle tunnels gewerkt sinds 2020
Sinds 2020 voerde het Agentschap Wegen en Verkeer al tal van ingrepen door voor meer tunnelveiligheid. Zo werden de belangrijke tunnels op het snelwegennet voorzien van een afsluitsysteem. Bij incidenten kunnen de tunnelkokers vanuit het Verkeerscentrum fysiek afgesloten worden aan de hand van slagbomen en dynamische rijstrooksignalisatie.
In de Tijsmanstunnel en de Beverentunnel in de Antwerpse haven zijn er projecten rond de live-detectie van transporten met gevaarlijke goederen. In de Beverentunnel werd een reeks maatregelen getroffen om kop-staartaanrijdingen bij plotse file-opbouw in de tunnel te vermijden. Met het oog daarop werd ook in de buurt van de tunnel de wegeninfrastructuur heringericht.
De Kennedytunnel kreeg nieuwe ledverlichting, een nieuwe brandwerende bekleding en nieuwe aansluitpunten voor bluswater. In de Tijsmanstunnel kwamen er nieuwe vluchtdeuren en een nieuwe brandleiding. In de Waaslandtunnel onder de Schelde werd een droge brandleiding geïnstalleerd. De Sint-Annatunnel (de Antwerpse voetgangerstunnel) kreeg permanente bewaking en de historische liften werden gerestaureerd.
Op de Brusselse ring kreeg de Vierarmentunnel vluchtdeuren en werd een reeks elektromechanische en bouwkundige werken uitgevoerd. In de Leonardtunnel waren er werken in de aanloop naar de totaalrenovatie.
Tot slot waren er gedurende de voorbije vier jaar in bijna elke tunnel investerings- en onderhoudswerken, zoals asbestsanering van dienstlokalen, vernieuwing van de dakbedekking, vernieuwing van de netwerkswitchen en radioheruitzendingsinstallaties en de installatie van luidsprekers.
Samenwerking met de hulpdiensten
Al die werken zijn nodig om de staat van de tunnels te verbeteren, maar ook om incidenten te voorkomen of de kans op de escalatie van een incident te beperken. In 2023 waren er 326 ongevallen in tunnels en meer dan 1000 incidenten, afgehandeld door de verkeersleiders aan de tunneldesks in het Verkeerscentrum.
Samen met de hulpdiensten werkt het Agentschap Wegen en Verkeer ook de Vlaamse Tunnelrichtlijn uit, die veiligheidsstandaarden rond de bouw, het beheer en het gebruik van tunnels bevat. Recent werden samen met lokale besturen, hulpverleningszones en politiediensten ook multidisciplinaire rampenoefeningen georganiseerd in de Margaretatunnel en in de Zelzatetunnel.
Volcontinu tunnelmanagement vanuit het Vlaams Verkeerscentrum
Het Verkeerscentrum is de centrale controlekamer voor tunnels in Vlaanderen. Met sensoren en camera’s bewaken verkeersleiders de klok rond het veilig gebruik van de Vlaamse tunnels en hun installaties (veiligheidsuitrusting, ventilatie, verlichting, pompen, enz.). Bij een incident of een calamiteit in een tunnel starten de verkeersleiders onmiddellijk de afhandeling en eventuele evacuatie op. Ze sluiten de tunnel af, bijvoorbeeld door vanop afstand slagbomen te bedienen. En om de weggebruikers in de tunnel te begeleiden bij evacuatie kunnen ze audioboodschappen met veiligheidsinstructies uitsturen naar de autoradio van elk voertuig in de tunnel. Voorts ondersteunen ze de hulpdiensten op het terrein, onder meer door ventilatie- en pompsystemen te bedienen. Weggebruikers met pech in een tunnel kunnen de hulp van een verkeersleider inroepen via de noodtelefoons. Er wordt dan meteen bijstand ter plaatse gestuurd.